از زلزله‌ی ژاپن چه آموختیم؟
بنام خداوند قهار و بلند مرتبه
از زلزله‌ی ژاپن چه آموختیم؟
صبح روز دوازدهم اسفندماه 89 (2011 March 11) زلزله‌ای در اعماق سواحل شمال شرقی ژاپن روی داد كه هرگز از حافظه مردم دنیا پاك نخواهد شد. این زلزله حدود 5 دقیقه ژاپن را با شدتی حدود 9/8 ریشتر تكان داد و علاوه بر تخریب خانه‌ها و زیرساخت‌های سرزمین آفتاب تابان، سرآغاز امواجی خروشان شد كه باقیمانده‌ی اقتصاد چشم بادامی‌ها را به شدت در هم پیچید.
این زلزله فورا «زیان‌بارترین زلزله جهان» لقب گرفت و امواج 10 متری سونامی عظیم ناشی از آن، آماده‌ترین كشور جهان در مقابل زلزله را به شدت غافلگیر كرد. از طرفی بارش برف در برخی نقاط زلزله‌زده و سرمای هوا به همراه قطع برق و خرابی فرودگاه‌ها، راه‌آهن‌ها و تخریب محورهای مواصلاتی، بحرانی بی‌سابقه را گریبانگیر دومین اقتصاد بزرگ دنیا ساخت.
نكات و تجارب بدست آمده از وقوع این زلزله در دو بخش دولت و ملت قابل بررسی است. علیرغم بسیاری از مشكلات و كاستی‌ها و نارضایتی از رسیدگی دولت به آوارگان، بارزترین عكس‌العمل شهروندان ژاپنی، خویشتن‌داری آنان در مقابل ویرانی‌ها و مصائب وارد شده در اثر زلزله می‌باشد به طوری كه كمترین میزان خودباختگی و بی‌قراری در آنان مشاهده می‌شد. همچنین در حالی كه معمولا پس از وقوع چنین حوادثی در دیگر كشورها، شاهد ناامنی، دزدی و چپاول اموال و سرمایه‌های مردم و جوامع بوده‌ایم، عزت نفس مردم ژاپن در عدم غارتگری و سرقت از فروشگاه‌ها، بانك‌ها و منازل و نیز مشاركت مسؤولانه در حفظ نظم و امنیت مناطق آسیب دیده از دیگر نقاط برجسته و قابل توجه در رفتار ملت ژاپن بود. علاوه بر این، پرهیز ژاپنی‌ها از آشوب و هرج و مرج نقش بسزایی در آسودگی خاطر دولتمردان، تسریع خدمت‌رسانی دولت و تمركز قوا در كمك به آسیب‌دیدگان این سیل بی‌سابقه و آواربرداری زلزله داشت.
و اما وقوع این بلای خانمان‌سوز در ژاپن نقاط ضعف و قوت دولت این كشور را بیش از گذشته آشكار ساخت. حجم بالای تلفات انسانی و ویرانی در روستاها و شهرهای كوچك نشان داد برنامه‌های مقاوم سازی دولت تنها معطوف به استحكام ساختمان‌ها و برج‌ها در شهرهای بزرگ و مراكز اصلی اقتصادی بوده و ساختمان‌ها و منازل در روستاها و شهرهای كوچك و برخی تأسیسات حیاتی با آسیب‌پذیری جدی مواجه هستند به طوری كه برخی شهرها و تعداد زیادی روستا به طور كامل نابود شدند و بخش عمده‌ی كشته‌شدگان به این نقاط اختصاص داشت كه این نكته برای كلیه دولت‌ها بسیار عبرت آموز و مهم است.
البته مدیریت خوب دولت ژاپن در امداد و نجات آسیب دیدگان و اقدامات روانی و تبلیغاتی در جهت امید دادن به مردم نسبت به آینده در زمره نقاط قوت ژاپن ثبت شده و اقدام مؤثر و حساب شده‌ی دولت نسبت به كنترل اطلاعات و اخبار و دقت و مراقبت شدید در نحوه‌ی انعكاس وقایع نقشی كلیدی در حفظ ثبات سیاسی و اجتماعی این كشور و كاهش اثرات و تبعات آتی اقتصادی آن در سطح كلان اقتصاد ژاپن داشت. همچنین اهتمام دولت به بازسازی سریع ویرانی‌ها و احیای اقتصاد كشور پس از این حادثه هولناك و جبران خسارات مردم و شركت‌ها بخش قابل توجه دیگری از مدیریت این بحران می‌باشد.
از سوی دیگر، این زلزله و سونامی بی‌سابقه، امنیت و ایمنی نیروگاه‌های هسته‌ای جهان را در معرض سوال و نگرانی جدی قرار داده و توانایی متخصصان هسته‌ای در مواجهه با این قبیل حوادث را به چالش كشید و تجربه‌ای دردناك و مخرب را برای مقابله با بحران‌های نیروگاه‌های هسته‌ای و عوارض آن رقم زد. همچنین ازخودگذشتگی و جانبازی كارگران و متخصصان ژاپنی در نیروگاه هسته‌ای فوكوشیما به منظور مهار بحران ایجاد شده در راكتورهای این نیروگاه و جلوگیری از گسترش تشعشعات هسته‌ای و نشت مواد رادیواكتیو، درسی آموزنده برای جهانیان بود.
امیدواریم مسؤولان كشور زلزله‌خیزمان از این بلای آسمانی در ژاپن درس‌های لازم را فرا گرفته باشند و ضمن فرهنگ‌سازی در مردم جهت حفظ روحیه و برخورد عاقلانه و مسؤولانه در شرایط بحران، نسبت به مقاوم‌سازی ساختمان‌های مسكونی و سازه‌های سیاسی و اقتصادی و تقویت و بهبود ساختارهای امداد و نجات و مقابله با حوادث غیرمترقبه اقدام فوری نمایند.
والسلام علی من اتبع الهدی
محمد مهدی پوینده
